แล้ว แม้นี้ ก็เป็นกำลังของภิกษุขีณาสพ กำลังที่ภิกษุขีณาสพอาศัย ย่อม
รู้ความสิ้นไปแห่งอาสวะทั้งหลายว่า อาสวะของเราสิ้นแล้ว. ธรรม 7 อย่าง
เหล่านี้ ควรทำให้แจ้ง ธรรม 7 อย่างเหล่านี้ จริง แท้ แน่นอน ไม่ผิด
ไม่เป็นอย่างอื่น พระตถาคตตรัสรู้แล้ว โดยชอบ ด้วยประการฉะนี้.
จบปฐมภาณวาร.

ว่าด้วยธรรมหมวด 8

[443] ธรรม 8 อย่างมีอุปการะมาก ธรรม 8 อย่าง ควรเจริญ
ธรรม 8 อย่าง ควรกำหนดรู้ ธรรม 8 อย่าง ควรละ ธรรม 8 อย่าง
เป็นไปในส่วนข้างเสื่อม ธรรม 8 อย่างเป็นไปในส่วนวิเศษ ธรรม 8 อย่าง
ควรให้เกิดขึ้น ธรรม 8 อย่าง ควรรู้ยิ่ง ธรรม 8 อย่าง ควรทำให้แจ้ง.
[444] ธรรม 8 อย่าง มีอุปการะมากเป็นไฉน. ได้แก่ เหตุ
8 อย่าง ปัจจัย 8 อย่าง ย่อมเป็นไปเพื่อได้ปัญญาเป็นอาทิพรหมจรรย์
ที่ยังไม่ได้ เพื่อความเจริญยิ่ง เพื่อความไพบูลย์ เพื่อความเจริญ เพื่อความ
บริบูรณ์ แห่งปัญญาที่ได้แล้ว เหตุและปัจจัย 8 อย่าง เป็นไฉน คือ
ดูก่อนผู้มีอายุทั้งหลาย ภิกษุในธรรมวินัยนี้ เข้าไปอาศัยพระศาสดา หรือ
เพื่อนพรหมจรรย์ อยู่ในฐานะควรเคารพรูปใดรูปหนึ่ง หิริและโอตตัปปะ
แรงกล้า เข้าไปปรากฏแก่ภิกษุนั้น เป็นความรักและความเคารพในท่าน นี้
ก็เป็นเหตุเป็นปัจจัยข้อที่หนึ่ง ย่อมเป็นไป เพื่อได้ปัญญาอาทิพรหมจรรย์
ที่ยังไม่ได้ เพื่อความเจริญยิ่ง เพื่อความไพบูลย์ เพื่อความเจริญ เพื่อความ
บริบูรณ์ แห่งปัญญาที่ได้แล้ว.